Tại sao phần mềm chỉ có CRUD database lại có giá triệu đô?

Lúc mới ra trường mình có hỏi một anh đi trước là phần mềm mình có gì khác ngoài “Create, Read , Update, Delete” (nông dân gọi là thêm xóa sửa) mấy cái data trong database không anh? Mà sao lại có giá vài triệu đô vậy? Ảnh cười cười rồi trả lời là “Có em, có tính năng nhấn nút phóng tên lửa….(ảnh im lặng 3s rồi tiếp) anh làm đó giờ thì phần mềm chỉ có thêm xóa sữa dữ liệu thôi chứ có gì khác đâu“.

Câu trả lời đó thật sự không làm mình hài lòng, chỉ là mình còn nhỏ, cũng vì nể nang nên không dám phản bác lại, mà cũng không biết phản bác lại thế nào? Bổ sung thêm là lúc mới ra trường, mình cũng mang trong mình trái tim nhiệt huyết, kiểu kiểu giống như là

• mình có thể viết lại ngôn ngữ lập trình mới, Facebook làm được thì mình làm được.
• mình có thể nghiên cứu ra thuật toán có thể phát hiện video nào là video có chứa ảnh khiêu dâm, ba cái này mấy bố chém gió nó làm được thì mình làm được..

Nói thật thời mới đi làm “Mình như một cái chiếu mới, chưa trải lần nào“. Lúc đó còn có một câu nói cửa miệng là “Thằng R cái quần gì làm cũng được…” nghe mà sướng cái lỗ mũi trâu thôi rồi. Nói trắng ra trong con mắt mình lúc đó thì phần mềm triệu đô phải thông minh như con người,  có thể phóng tên lửa đè bẹp Tôn Ngộ Không, phải là cái gì đó phi thường lắm lắm …

Thời thế thay đổi, vận đổi sao dời, lên chó và bị đè còn tệ hơn chó…mình cũng dần hiểu ra “Vì sao phần mềm triệu đô lại toàn là thêm, xóa, sửa dữ liệu?”

Photo by Emily Morter / Unsplash

Như các bạn đều biết (thật ra chắc là chưa biết) mình đang làm cho một công ty làm phần mềm bảo hiểm và mấy cái phần mềm kiểu mình viết dành cho văn phòng luôn có giá triệu đô. (Cái đó tiền công ty thôi nha, mình vẫn vô sản).

Mà bảo hiểm nói riêng hay là các tập đoàn, công ty nói chung đề có chung một việc cần phải làm hàng ngày, hàng năm, hàng chục năm đó là phải lớn hơn và lớn hơn.  Bác Vượng nhà chúng ta từng nói mình so với thế giới chưa là gì cả. Nên bác lúc nào cũng phải cố gắng, ít nói, làm thôi. Nên giờ tụ cháu (mình) cảm ơn bác vì đã làm cho chúng cháu có thêm điện thoải rẻ để xài. Và chính cái lớn hơn đó là nguồn cơn sinh ra một loạt các vấn đề phía sau đó.

Câu chuyện quán phở KiKi

Để dễ hiểu hơn chúng ta hay tưởng tượng, nếu một ngày mình mở một của hàng bán phở KiKi. Lý do chọn phở vì mọi anh con trai đều thích phở, phở ngon lại béo mà ha.

Với vai trò là chủ quán mình phải hàng ngày kêu người giao thịt bò, rau, dưa cho quán, rồi quản lý chấm công cho mấy bạn làm phụ quán, khách ăn xong thì mình bay vô hốt tiền thôi. Và để quản lý thu chi  mình sẽ có thêm một cuốn sổ để đảm bảo quán có cân đối thu chi tốt. Tránh quên trước quên sau, ai thiếu nợ quán là tui ghi lại hết.

Mọi chuyện mình quản lý quản phở KiKi này theo mình là khá đơn giản, mình là người chủ quán, nắm tiền của quán, nắm quyền sinh tử của quá, và nhờ vậy mọi thứ chạy ngon lành, không có vấn đề gì xảy ra cả vì mình làm vì cả đam mê và túi tiền của mình. Không ai có thể siêng năng hơn mình, lơ lắng cái quán phở đó hơn mình được. Lúc này phần mềm chả giúp được gì nhiều, nên ai mà đem phần mêm ERP bán quán phở mà thành công thì mình cũng lạy luôn.

Photo by Marek Minor / Unsplash – Phở ngon quá anh em

Vào một ngày đẹp trời nào đó, mình cần nhiều tiền hơn nữa nên sẽ quyết định mở thêm chi nhánh cho quán và vấn đề bắt đầu phát sinh. Do mình chỉ có một mình nên mình sẻ cần phải thuê người về làm cho mình, mình sẽ không trực tiếp thu tiền khách, mỗi quán mình sẽ thuê một bạn thân thuộc với mình quản lý nó.

Các chi nhánh của bạn do nhờ được vào thương hiệu bạn gầy trước đó nên khách vào đông và bạn tin tưởng rằng doanh thu của mình sẽ X2, X3 theo lũy tiến số lượng chi nhánh mà bạn mở ra. Nhưng thực tế lại không như thế? Phần lớn chi nhánh sẽ có doanh thu thấp hơn chi nhanh chính và có chi nhánh còn xém lỗ dù khách ăn vẫn đông. Vậy chuyện gì đang xảy ra?

• Với mình, việc đầu tiên mà nghĩ đó chính là có thể nhân viên làm thất thoát tiền của quán. Mình luôn tin tưởng con người có bản chất tốt đẹp, tuy nhiên cái tốt đẹp đó cần duy trì trong một môi trường tốt tương ứng để hạn chế cái xấu. Còn nếu con người sống trong môi trường thiếu luật và thể chế thì nó sẽ thế nào thì bạn biết rồi.  Ai chưa biết thì xem film “Ngày Thanh Trừng” để hiểu nha.
• Người làm quán không có nhiệt huyết như mình làm, nói thật chỉ có bạn là chủ dự án thì bạn mới cưng nó như con mà thôi, còn người khác ít nhiều gì cũng có liên quan tới lợi ích mà họ nhận được khi người khác làm cho bạn. Bạn cũng không thể tùy tiện thưởng người này mà nói người khác vì bạn không đủ thông tin và sẽ hành đồng theo cảm tính.
• Và còn nhiều cái khác, mình không dám múa trong trăng lĩnh vực không phải là chuyên môn của mình. Nhưng các bạn có thể hiểu là khi mình không còn là người trực tiếp làm ra sản phẩm của mình nữa thì yếu tố thất thoát, mất hiệu quả sẽ phát sinh.

Với các vấn đề trên, chúng ta cần phải có cách một cách giải quyết nào đó mà cách đó có thể thực hiện công việc của củ cà rốt và cái roi.

• Tự thực hiện giám sát nhân viên, đảm bảo họ thực hiện đúng những gì mang lại lơi ích tập thể.
• Có cơ chế, ghi nhận, đánh thành quả của mọi người, từ đó để có khen thưởng, khích lệ họ làm việc.

Tới đây chắc các bạn sẽ hiểu sơ sơ được ý mình về cái vấn đề mình muốn nói. Khi bạn mở công việc kinh doanh, bạn luôn muốn và sẽ làm việc kinh doanh của bạn ngày một lớn hơn bằng cách mở thêm nhiều chi nhánh tại các vị trí khác nhau để có thể phục vụ được nhiều khách hàng hơn. Công ty nhỏ thì tuyển thêm người, thêm vị trí còn công ty lớn, tập đoàn lớn thì sẽ mở thêm công ty con ở các nước khác. Nói chung công ty càng lớn thì sẽ càng nhiều người, và càng nhiều người thì sẽ phát sinh bệnh.

Cái việc mà chúng ta code ngày như là thêm xóa dữ liệu chính là việc chúng ta ghi nhận quá trình công ty vận hành. Xác định được người nào làm gì, người nào rảnh, người nào đang gian lận. CRUD mang ý nghĩa là lưu vết hành vi của cong người từ đó phục vụ cho của cà rốt và cây roi.

Vậy phần mềm triệu đô nó sẽ giúp bạn như thế nào?

Cái này khá là khó nói, với mình và quan điểm của mình trình bày ở đây có thể nó sẽ thiếu đi tính khách quan phần nào. Nếu mình có gì nói sai hi vọng các bạn cứ tự nhiên ném đá, mình tự tin rằng khả năng chịu sát thương của mình cũng ổn ổn.

Quay lại chuyện chính, nếu bạn nào có người quen làm ngân hàng thì chắc sẽ nghe nói về về việc nhân viên ngân hàng phải kiểm tra khớp lệnh sau giờ giao dịch. Nghe như là khớp lệnh chứng khoán, bitcoin các kiểu vậy và không phải vậy đâu nhé. Đại loại công việc là bạn phải kiểm tra số ghi trên hệ thống có trùng với số tiền hiện tại bạn đang có hay không? Nếu số tiền trên hệ thống nhiều hơn số tiền bạn đang cầm, việc này có nghĩa là có sự thất thoát về tiện bạc, và nó sẽ kích hoạt một loạt các thứ khác như sẽ có người tới “hỏi han” vì sao thiếu tiền?

OMG..Điều này thật tuyệt vời nếu mình là chủ ngân hàng, vì mình có thể gác chân lên trán mà ngủ ngon, ôm người đẹp và không phải lo việc tiền bạc bị thất thoát vì mọi thứ đã có hệ thống giám sát giùm mình. Bạn phải làm việc hàng ngày trên hệ thống, vì tưởng tác với hệ thống, và bị giám sát bởi hệ thống, bạn không thể làm khác đi vì bạn được chấm công trên hệ thống luôn.

Photo by KAL VISUALS / Unsplash

Đó là chuyện của ngân hàng, hệ thống phần mềm triệu đô giúp ích gì cho công ty bảo hiểm?

Khi một công ty bảo hiểm to lên vì tăng quy mô kinh doanh, thì cũng có lắm việc phát sinh mà nếu không có phần mềm thì mà người đứng đầu khó lòng kiểm soát được.  Hãy thử tưởng tượng Tập đoàn bảo hiểm Bảo Việt có tới không biết bao nhiêu chi nhánh, và đại lý. Như các bạn biết thì một vài loại bảo hiểm trên đất nước ta như bảo hiểm sức khỏe thì các bạn không thể mua trực tiếp được từ Bảo Việt mà phải thông qua đại lý. Các đại lý này là các công ty độc lập, sẽ giúp tạp đoàn Bảo Việt bán bảo hiểm. Các hộp đồng bảo hiểm phải nhất quán trên tất cả các đại lý về điều khoản và số tiền thu được trên từng sản phẩm bảo hiểm. Sẽ chuyện gì xảy ra nếu một đại lý vì một số lí do abc, xyz nào đấy bán giá cao hơn mức giá quy ước mà Bảo Việt quy định. Nếu việt này không có hệ thống phần mềm thì Bảo Việt vẫn nhận đúng số tiền phí bảo hiểm, tuy nhiên sẽ có một khoản chênh mà đại lý có thể bỏ túi riêng. Còn nếu có hệ thống phần mêm thì các đại lý phải mua bảo hiểm trên phần mềm của hệ thống, hộp đồng bảo hiểm sẽ được in ra từ hệ thống của Bảo Việt, không ai có thể can thiệp được vào quá trình đó và các đại lý sẽ được hưởng hoa hồng theo kết quả mà hệ thống ghi nhận. Hệ thống tạo ra công bằng sẽ giúp doanh nghiệp tiến xa hơn.

Photo by Austin Distel / Unsplash

Nói thêm là ở nước mình thì mọi việc nó phức tạp như vậy hơn 3 tỷ lần, như các bạn biết rồi đó mối quan hệ của Bảo Việt và các đại lý của họ là quan hệ cộng sinh, đôi bên cùng có lợi. Sẽ là “một dấu hỏi lớn” nếu các đại lý này bảo không chịu xài hệ thống của Bảo Việt, cái mình muốn nói ở đây chính là Vua một nước đôi khi không bằng chúa một phương. Làm khó quá lấy gì mà người ta sống, người ta cũng phải ăn, phải mặc, phải nuôi dưỡng con cái. Nên việc triển khai mấy cái phần mềm hệ thống này xuống dưới nếu không có quyêt tâm lớn thì dễ làm xong bỏ đó lắm.

Kết cho câu hỏi đâu bài, tại sao tối ngày em code C.R.U.D database mà sếp em bán phần mềm nó triệu đô?

Thật sự cái sếp bạn bán cho các công ty ấy là giải pháp kinh doanh, phát triển công ty và phần mềm bạn viết hay mình viết là một phần trong cái giải pháp đó.

• Nó là tổng hợp các cách mà mình đưa ra để giúp công ty mua phần mềm chúng ta có thể quản lý được con người, tránh họ làm sai trái, nó giúp công ty truyền đạt mệnh lệnh từ trên xuống dưới nhanh chống xuyên qua nhiều cấp độ khác nhau.
• Nó là công cụ để người chủ có thể thấy được những vấn đề mà công ty đang gặp phải để có hướng giải quyết.
• Cuối cùng, sếp bạn, chủ của bạn, của mình cũng là bạn của chúng ta, họ cũng muốn có tiền, họ cũng muốn có vợ đẹp, tự do tài chính. Chỉ là cái họ muốn nó ở cái volume lớn hơn cái bạn muốn. Tuy nhiên họ lại có 1 cái giống chúng ta đó chính là chỉ có 24h / 1 ngày. Họ cần công ty đó tự làm việc để họ rảnh làm cái khác, hay nói dễ hiểu là để xây một cái công ty khác lớn hơn hay bay lên sao hỏa 😀 như thánh Tesla đó.

PS. Phần mềm còn nhiều lợi ích khác, tuy nhiên mình muốn diễn đạt sao cho mọi người có thể nắm được ý mình muốn nói nên sẽ có thể mất đi phần nào tính khách quan. Mong nhận được gạch đá từ các bạn.